Page 157 - DanSan68
P. 157
Muõ Ñoû 68 157
khách có mặt ở đây. Và mặc dù không ưa cái danh xưng “Việt kiều” này,
nhưng thấy thằng bé lễ phép dễ thương, tôi giả tiếng bắc đùa:
- Chú ở nước ngoài về chứ không phải Việt Kiều. Thế ngoài ấy quê cháu
ở đâu.
- Cháu ở tận Nghĩa Lộ - Yên Bái
Tôi nắm tay nó:
- Thế hóa ra mình là đồng hương đấy. Chú cũng từng ở Nghĩa Lộ một thời
gian lâu lắm.
Thằng bé tròn xoe đôi mắt:
- Chú cứ đùa. Trông chú chẳng phải người quê cháu.
Tôi bèn kể một mạch về Nghĩa Lộ cho thằng bé nghe, từ con sông, con
đường cho đến cái dốc Cổng Trời và cái thung lũng Hang Dơi nằm sâu
trong vùng núi rừng cực bắc.
Thằng bé ngạc nhiên thích thú, nhưng đôi mắt cứ nhìn tôi không chớp. Tôi
bật cười, vỗ vai thằng bé:
- Xin lỗi cháu. Chú đùa cho vui. Đúng là chú từng ở Nghĩa Lộ gần năm
năm. Nhưng mà chú bị tù cải tạo ngoài ấy.
Cả ba thằng bé cùng nhao lên:
- À, đúng rồi, con đường ô tô từ dốc Cổng Trời về huyện, bây giờ người ta
vẫn gọi là Đường Tù Cải Tạo. Vì nghe mấy ông bà cụ bảo do các chú trong
Nam ra cải tạo đắp con đường ô tô ấy.
Ba thằng ở ba nơi khác nhau ngoài Yên Bái. Cả làng đang đói, nên rủ
nhau bỏ quê vào miền Nam kiếm sống. Khởi nghiệp là đi xin, sau đó cũng
chạy theo “nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa”, ba
thằng chung vốn làm ăn, kiểu công ty hợp doanh… Một thằng bán vé số,
một thằng bán báo, còn thằng bé nhất đánh giày. Vậy mà cũng sống thoải
mái (dù chỉ trên vỉa hè) lại còn dành dụm tiền gởi về cứu trợ gia đình.
Thằng bé nhất đang nói chuyện với tôi quê ở Thôn Thượng Sơn, thuộc
huyện Nghĩa Lộ. Một cái huyện miền núi nghèo xơ xác, có thể là một
trong những nơi nghèo nhất nước, nằm cực bắc tỉnh Hoàng Liên Sơn ngày
trước, cách thị xã Yên Bái khoảng một ngày đường. Và cũng là nơi đã từng
nhốt nhiều tù cải tạo từ miền Nam chuyển ra, từ anh binh nhì TQLC bị bắt
trận Hạ Lào, cho đến hơn ba mươi tướng lãnh, mà đa số đã không bỏ rơi
đồng đội của mình vào giờ thứ hai mươi lăm.
Đã hơn ba mươi năm, và bây giờ đang ngồi giữa thủ đô Sài Gòn xưa, tôi cứ
tưởng là mình đã quên rồi cái tên Nghĩa Lộ. Vậy mà hôm nay tôi có cảm
giác như đang đứng giữa núi rừng Hoàng Liên Sơn, nhìn những thằng bạn
tù - và thấy cả chính mình nữa - đang bị hành hạ, đói khổ khốn cùng.
- Cháu đánh giày cho chú nhé. Cháu đánh để kỷ niệm, đề đền ơn chú đã
từng đắp con đường ô tô cho quê cháu, chứ không phải xin tiền xin bạc gì
Giả từ Denver
khách có mặt ở đây. Và mặc dù không ưa cái danh xưng “Việt kiều” này,
nhưng thấy thằng bé lễ phép dễ thương, tôi giả tiếng bắc đùa:
- Chú ở nước ngoài về chứ không phải Việt Kiều. Thế ngoài ấy quê cháu
ở đâu.
- Cháu ở tận Nghĩa Lộ - Yên Bái
Tôi nắm tay nó:
- Thế hóa ra mình là đồng hương đấy. Chú cũng từng ở Nghĩa Lộ một thời
gian lâu lắm.
Thằng bé tròn xoe đôi mắt:
- Chú cứ đùa. Trông chú chẳng phải người quê cháu.
Tôi bèn kể một mạch về Nghĩa Lộ cho thằng bé nghe, từ con sông, con
đường cho đến cái dốc Cổng Trời và cái thung lũng Hang Dơi nằm sâu
trong vùng núi rừng cực bắc.
Thằng bé ngạc nhiên thích thú, nhưng đôi mắt cứ nhìn tôi không chớp. Tôi
bật cười, vỗ vai thằng bé:
- Xin lỗi cháu. Chú đùa cho vui. Đúng là chú từng ở Nghĩa Lộ gần năm
năm. Nhưng mà chú bị tù cải tạo ngoài ấy.
Cả ba thằng bé cùng nhao lên:
- À, đúng rồi, con đường ô tô từ dốc Cổng Trời về huyện, bây giờ người ta
vẫn gọi là Đường Tù Cải Tạo. Vì nghe mấy ông bà cụ bảo do các chú trong
Nam ra cải tạo đắp con đường ô tô ấy.
Ba thằng ở ba nơi khác nhau ngoài Yên Bái. Cả làng đang đói, nên rủ
nhau bỏ quê vào miền Nam kiếm sống. Khởi nghiệp là đi xin, sau đó cũng
chạy theo “nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa”, ba
thằng chung vốn làm ăn, kiểu công ty hợp doanh… Một thằng bán vé số,
một thằng bán báo, còn thằng bé nhất đánh giày. Vậy mà cũng sống thoải
mái (dù chỉ trên vỉa hè) lại còn dành dụm tiền gởi về cứu trợ gia đình.
Thằng bé nhất đang nói chuyện với tôi quê ở Thôn Thượng Sơn, thuộc
huyện Nghĩa Lộ. Một cái huyện miền núi nghèo xơ xác, có thể là một
trong những nơi nghèo nhất nước, nằm cực bắc tỉnh Hoàng Liên Sơn ngày
trước, cách thị xã Yên Bái khoảng một ngày đường. Và cũng là nơi đã từng
nhốt nhiều tù cải tạo từ miền Nam chuyển ra, từ anh binh nhì TQLC bị bắt
trận Hạ Lào, cho đến hơn ba mươi tướng lãnh, mà đa số đã không bỏ rơi
đồng đội của mình vào giờ thứ hai mươi lăm.
Đã hơn ba mươi năm, và bây giờ đang ngồi giữa thủ đô Sài Gòn xưa, tôi cứ
tưởng là mình đã quên rồi cái tên Nghĩa Lộ. Vậy mà hôm nay tôi có cảm
giác như đang đứng giữa núi rừng Hoàng Liên Sơn, nhìn những thằng bạn
tù - và thấy cả chính mình nữa - đang bị hành hạ, đói khổ khốn cùng.
- Cháu đánh giày cho chú nhé. Cháu đánh để kỷ niệm, đề đền ơn chú đã
từng đắp con đường ô tô cho quê cháu, chứ không phải xin tiền xin bạc gì
Giả từ Denver
