Page 279 - MuDo67

(cắt câu lấy nghĩa) cho thêm lý thú khôi hài. Bệnh Tề Tuyên đã nổi lên, tức
bệnh ưa sắc đẹp của một đấng quân-vương.
Tài-sắc đã vang-lừng trong nước,
Bướm-ong càng xao-xác ngoài hiên,
Tai nghe nhưng mắt chưa nhìn,
Bệnh Tề Tuyên đã nổi lên đùng đùng.
(Cung Oán Ngâm Khúc- Ôn Như Hầu)
- Thành Thái
Vua Đồng Khánh mất, ông Bửu Lân lên nối ngôi, hiệu là Thành Thái.
Vua thành Thái là người tiến bộ, chọn Tây học, và cũng âm mưu chống
Pháp, giành độc lập.

Để chuẩn bị công việc nầy, nhà vua thành lập một đội nữ binh (lập nam
binh sợ Tây lưu ý). Ông thường đi vi thiềng tìm người, giả bộ nói là đi tìm
người ông yêu. Do đó, trong dân chúng Huế có câu ca dao, có người nói
là do nhà vua đặt ra:

Kim Luông có gái mỹ miều
Trẫm thương, trẫm nhớ, trẫm liều, trẫm đi.

Kim Luông, là nói trại tên làng Kim Long, phía tây ngoại thành Huế, làng
trù phú, có nhiều nhà quan, cũng là nơi có họ đạo của ông giám mục Gas-
par là “tên thực dân mặc áo chùng đen” như cách thường gọi của người
Huế.

Dù vậy, việc làm của vua Thành Thái cuối cùng cũng bị bại lộ.
Người ta nói chính Trương Như Cương, quan to trong triều, biết việc nầy,
liền báo cho Tây biết, để lật đổ vua Thành Thái mà đưa con rể của ông là
Bửu Đáo, lên làm vua, tức là Khải Định.
Cũng có người nói con gái Nguyễn Thân, cung phi, cũng ở trong đội nữ
binh, bị thương khi tập đánh gươm. Nguyễn Thân vào thăm con, biết việc
bèn báo cho Tây để lập công. (Theo sử, Nguyễn Thân là đại Việt gian.
Theo ông Nguyễn Đức Cung, Nguyễn Thân là nhà ái quốc!)
Tây không đủ lý do truất phế ông về việc chống Tây bèn ngụy tạo lý do,
bảo rằng ông bị bệnh điên, hoang dâm, không làm vua được.
Tây nói đúng hay dư luận dân chúng Huế đúng?

- Ngô Tam Quế
Ngô Tam Quế làm tướng nhà Minh, được giao nhiệm vụ trấn giữ Sơn
Hải Quan là biên giới giữa lãnh thổ nhà Minh và Mãn Thanh. Bấy giờ thế
lực nhà Thanh ở Mãn Châu mạnh lắm, muốn cướp Trung Nguyên nhưng